FAKTY, WYDARZENIA:

• 1925 - przetłumaczenie Statutu na język polski
• 1933 - obchody jubileuszu 25-lecia Spółdzielni
• 1935 - 10 maja, nowe władze, polonizacja ChSM
• 1936 - 9 marca, zmiana nazwy na "ChSM"

Na nieudaną próbę likwidacji Spółdzielni polscy działacze, wśród nich członkowie Rady Nadzorczej, Alojzy Gruszka i Jan Klich, odpowiedzieli konsekwentnym dążeniem do jej pełnego spolonizowania. W 1925 roku doprowadzili do przetłumaczenia na język polski statutu i zarejestrowania go w sądzie.

Kiedy w 1933 roku program organizowanej z okazji jubileuszu 25-lecia Spółdzielni uroczystości przybrał charakter przepojony "wybitnie duchem jej aranżerów niemieckich", Polacy - członkowie Rady Nadzorczej - zaprotestowali, wskutek czego zezwolono na wygłoszenie podczas jubileuszu przez Alojzego Gruszkę polskiego przemówienia.

Przełom nastąpił w 1935 roku. 10 maja w wyborach do władz Spółdzielni zdecydowane zwycięstwo odniosła grupa polskich działaczy. Uchwalono niezbędne zmiany w statucie. 20 maja 1935 roku nowe władze i zmiany w statucie zostały zarejestrowane w sądzie. Od 31 maja 1935 roku Spółdzielnia stała się członkiem Związku Spółdzielni i Zrzeszeń Pracowniczych Rzeczypospolitej Polskiej. Spółdzielnia została spolonizowana.

Oczywiście, niemieccy działacze spółdzielczy nie pogodzili się z tymi decyzjami. Uchwały Walnego Zgromadzenia zostały zaskarżone. Podobnie jak uchwały późniejszego Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia z 11 X 1935 roku i Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia z 9 III 1936 roku, w której przyjęto nową polską nazwę: Chorzowska Spółdzielnia Mieszkaniowa z o.o. w Chorzowie. Zaskarżenie uchwał tego zgromadzenia nie przyniosło przeciwnikom oczekiwanych rezultatów. Wyrok w II instancji został zaopatrzony w klauzulę wykonawczą. Tak więc od 9 marca 1936 roku spółdzielnia nosi nazwę Chorzowska Spółdzielnia Mieszkaniowa. Wyrok sądowy - oczywiście - konfliktu nie rozwiązał. Dopiero w 1937 roku udało się zlikwidować konflikt w Spółdzielni. 24 września po dłuższych pertraktacjach, prowadzonych przez Edmunda Pietrygę i Franciszka Janka, zawarto ugodę pozasądową.

Na zdjęciu: Rada Nadzorcza Spółdzielni wybrana w 1935 roku:
przewodniczący Zarządu - Alojzy Gruszka (na dole, drugi od lewej), Jan Klich - prezes Rady Nadzorczej (zapewne ten z prawej A. Gruszki), Augustyn Hornig (pierwszy z lewej w drugim rzędzie), Helena Wienczerzowa oraz Stanisław Tronowicz - zastępca prezesa, Paweł Szymała, Józef Busek, Jakub Mądry, Ernest Juraszek, Józef Malik, Herbert Sprus,
Piotr Ziaja, Jerzy Nowak.